(( ۲۷ اکتبر روز جهانی کاردرمانی مبارک ))
تو آنقدر ارزش داشته ای که خداوند خواسته است، دستهای تو بیماری را توانمند سازد و مادری را امید بخشد و چشم های تو غم را از دلی برباید و شادمان کند...
به خاطر ارزشت و روزت تبریک...
.
تفاوت فیزیوتراپی و کاردرمانی در چیست؟
هنگامی که قصد داریم درباره ی تفاوتهای دو چیز سخن برانیم ، اول باید جستجو کنیم و ببینیم که چه جیزی باعث شده است که ذهن بشر بین آن دو چیز مقایسه ای صورت بدهد و تفاوتهای آن را دریابد . در حقیقت قدم اول برای توضیح تفاوتهای دو چیز ، توجه به نقاط مشترک و سنخیت آن دو میباشد . برای مثال ، ما هرگز در صدد این بر نمی آییم که به بررسی تفاوتهای کفش و ساندویچ بپردازیم ، چرا که از یک سنخیت ناشی نمیشوند و در حقیقت آنقدر با همدیگر تفاوت ذاتی دارند که هیچ ذهن خلاقی هم در صدد بر نمی آید که به بررسی تفاوتها و مقایسه ی این دو با هم بپردازد . چرا که اولی پوشیدنی است و برای محافظت از پاها و از جنس چرم و پلاستیک و ... و دومی خوردنی است ، و برای رفع گرسنگی و از جنس نان و مواد غذایی و .. !!
تجهیزات
بیمارانی که دچار کاهش حرکات مفصل شانه می باشند برای برقراری دامنه حرکت از این وسیله استفاده می کنند. مهمترین حرکات شانه عبارت از : - چرخش به داخل( یعنی بردن دست به پشت کمر مثل خاراندن پشت) - چرخش به خارج ( یعنی بردن دست به پشت سر مثل شانه کردن) - بلند کردن بازو ( مثل غذا خوردن)می باشد. | |
شولدر ویل یا چرخ شانه (برای دامنه حرکتی و چرخشی مفصل شانه و کتف و ...) |
کار درمانی که هنر درمان با کار میباشد بر اساس این باور که یک عمل و اشتغال هدفدار و توأم با دخالت و همکاری شخص معلول و اثرات محیط باعث جلوگیری از نارسایی عملی و حداکثر سازگاری با محیط میگردد بنا شده است. از این رو کار درمانی استفاده فعالیتهای هدفمند به منظر افزایش استدلال در عملکرد فرد است. بنابراین در کار درمانی،نه فقط به عنوان یک وسیله، بلکه به عنوان یک درمان مطرح است. کلمه کار یک کلمه کلیدی در این رشته میباشد و اغلب برای افراد خارج از این حرفه قابل درک نیست. این کلمه در ارتباطات رایج امروزه به کرات نزد عموم به مفهوم شغل به کار رفته است زیرا مردم اغلب معنای اصلی این واژه را نادیه گرفتهاند. از دیدگاه کار درمانی، کار به تمامی فعالیتهای هدفمندی که ساعات بیداری ما را پر کند اطلاق میشود و اهداف مشترک متخصصان کار درمانی ایجاد و حفظ سلامت، جلوگیری از ناتوانی و ارزیابی و رفتار درمانی بیمارانی که مشکلات جسمی یا عاطفی دارند و بالاترین استدلال عملکرد بیمار یا مراجعه کننده به گونهای ساعت که بتواند فعالیتهای روزمره زندگی است را به صورت رضایت بخش انجام دهد.
یکی از دلایل اهمیت کار درمانی این است که میتواند روشی برای تطبیق با محیط یافته و یا یک روش شخصی که ارتباط متقابل فرد و محیط را به منظور بهبود تواناییهای فرد در انجام کار بیافزاید پیدا کندو کیفیت زندگی را برای هر فردی که توانایی عملکردی او نقصان یافته (معلول) و یا دچار معلولیت شده، بهبود بخشد. بسیار زا بیماریهای از جمله بیماریهای نورولوژی (مغزو اعصاب) مانند سکته مغزی، پارکینسون، M.S و فلج مغزی ـ روماتولوژی مانند آرتریت روماتوئید و اسکلرو درمان ـ ارتوپدذی از قبیل شکستگیها، ضایعات بافت نرم و سوختگیها ـ ناتوانیهای ذهنی مانند سندرم داون ـ عقب ماندگی ذهنی، اختلال یادگیری و اویتیسم ـ بیماران روانی مانند اسکیزوفرنیا، افسردگی، مانیک و اختلالات شخصیتی و بالاخره ناتوانیهای اجتماعی و سالمندان برای بهبود، نیاز به خدمات کار درمانی دارند.
کار درمانی ابعاد گستردهای را در خود جای میدهد به همین دلیل زمینههای کاری آن بسیار گسترده است و از آنجا که انسان در بعدی بسیار وسیع و پیچیده آفریده شده و آمیختهای از جسم و روح است ناتوانایی هر بخشی از این بعد بر دیگری تأثیر میگذارد، کار این حرفه نیز به همان اندازه دارای ظرافت و پیچیدگی میباشد چرا که این حرفه نظر به کل انسان دارد. در واقع کار درمانی همانقدر که ناتوانیهای جسمی را در نظر میگیرد به ناتوانیهای روحی نیز اهمیت میدهد. از آنجا که رشته کار درمانی کلاً دارای قدمت زیادی نیست، هنوز برای بسیاری از افراد ناشناخته است و ضرورت شناخت این رشته به ویژه برای افرادی که در زمینههای پزشکی کار میکنند ضروری است تا در صورت لزوم بیماری را که به آنها مراجعه میکنند و نیاز به خدمات کار درمانی دارند به مرکز آن ارجاع دهند. به طور کلی کار درمان گران نیاز سه حیطه پزشکی، اجتماعی و روانشناختی را از طریق ارائه تسهیلات ویژه بر طرف میکنند. از هر 4 نفری که بالای 25 سال سابقه کار دارند. 3 نفر قبل از این که بازنشسته شوند حداقل 3 ماه ناتوان میشوند و احتمالا آنها برای بازیابی سلامت و استقلال خود نیاز به کم کار درمانی خواهد داشت.
با کمک کار درمانی کودکان معلول با جای ان که در تمام طول زندگی، افرادی ناتوان و وابسته باشند میتوانند به استقلال برسند و در آینده تبدیل به بزرگسالانی شوند که به خوبی با معلولیت و محیطشان تطابق یافتهاند. هر چه میزان طول عمر در جامعه بالاتر میرود تعداد بیشتری از افراد سالمند میتوانند از فعالیتهای که بالاترین سطح عملکردی و سلامتی آنها را حفظ میکند سود ببرند. بیماریهای سخت و صدمات شدید الزاماً نقطه پایانی برای کار آمدی فرد، خوشحالی و استقلال اقتصادی او نیستند. یافتن راهی جدید برای زندگی و به عنوان یادگیری مهارتهای شغلی جدید از طریق کارد مانی امکانپذیر است. کاردرمانی در رابطه با افرادی که مشکلات جسمی و عاطفی دارند نقش مهمی داشته و آنها را در رسیدن به خود کفایی و استقلال کمک میکند و کم همه جانبه به فرد برای تطابق جسمی ذهنی و اجتماعی نیاز به کار تیمی افراد متخصص دارد که افراد این تیم عبارتند از:
پرستاران ـ فیزیوتراپیستها ـ روانشناسیان ـ متخصصین گفتار درمانی وشنواییشناسی ـ پزشکان متخصص ارتزوپروتز ـ مشاورین حرفهای و مددکاران اجتماعی.
دیدگاه کار درمانی در برگیرنده 1) ارزیابی 2) برنامه ریزی 3) ارزیابی مجدد و ارائه درمان میباشد.
1) ارزیابی: جهت تعیین سطح توانایی و ناتوانایی با جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و اطلاعات موجود در پرونده میباشد.
2) برنامه ریزی: برای تعیین هدف و متدهای که استفاده میشود مثل درمان ویژه که محدودیتهای که به واسطه صدمات و بیماریهای ایجاد شدهاند و از طریق فعالیتهای مناسب دفع میگردد تا قدرت فرد افزایش یابد، استعدادهایش رشد کرده و سلامتی در تمامی جوانب توسعه یابد مانند صنایع دستی سبک مثل نقاشی، بافتنی، چرمکاری، سرامیک تا تمرین با فعالیتهای جالب و مفید همراه گردد. مهارتهای دستی سنگین مثل صنعت چاپ و کارهای فلزی استفاده از چرخ خیاطی در صورتی که قدرت و تحمل این گونه کارها را داشته باشند. هنرهای خلاق و دستی که به بیماران روانی جهت غلبه بر ترس، کاهش تنش (اضطراب) و به دست آوردن حس خلاقیت کمک میکند.
فعالیتهای گروهی مثل ورزش، موسیقی و تئاتر برای آموزش برای افراد تا بیاموزند چگونه با دیگران کار کرده و یا کنار بیایند.
آموزش مهارتهای خود مراقبتی
ــ آموزش افراد برای غلبه بر ناتوانی و انجام وظایف خودشان بدون این که خسته شوند مثل خوردن غذا، حمام کردن، توالت رفتن، انجام کارهای خانه، مراقبت از کودکان خود و غیره.
ــ باز آموزی کارهای شخصی فیزیکی از کمک هایی است که کار درمان به فرد میکند که بتواند در یک آشپرخانه یا آپارتمان که با وسایل کمکی مطابق با معلولیت فرد تجهیز شده کار کند.
ــ حفظ حداکثر توانایی و عملکرد فرد از طریق انجام کارهای هنری و ورزش و بازی.
ــ ارزشیابی پیش حرفهای جهت امرار معاش بیمار و ارزیابی مجدد و پیگیری به منظور کمک به بیمار و خانوادهاش جهت بازگشت معلول به جامعه.
در هر مرکزی که افراد به خدمات توانبخشی احتیاج دارند نیاز به حضور کار درمانگران میباشد. از جمله مراکز توانبخشی، کارگاههای آموزشی و بیمارستانها، در صورت امکان درمانگران برنامههای بازدید از منزل بیمار را ترتیب میدهند تا بتوانند کار را با فرد و خانواده او ادامه دهند. درمانگر با کودکان معلول در مدارس ویژه نیز کار میکنند.
دانشجوی کار درمانی چه میآموزند؟
دانشجوی رشته کار درمانی غیر از واحدهای عمومی که در طول تحصیل برای کلیه رشتهها تدریس میشود که شامل 20 واحد میباشد. 43 واحد دروس پایه شامل فیزیولوژی عمومی که در دو بخش فیزیولوژی عمومی و نوروفیزیولوژی تدریس میشود، آناتومی استخوانشناسی، آناتومی تنه، آناتومی سر و گردن و اندام فوقانی و اندام تحتانی و همچنین آناتومی سطحی میباشد، روانشناسی عمومی، روانپزشکی عمومی، روانشناسی کودک، آناتومی سیستم اعصاب، بهداشت و کمکهای اولیه، و فیزیوپاتولوژی شامل: ارتوپدی بیماریهای داخلی، نرولوژی، روماتولوژی و همچنین رایدولوژی میباشد.
دروس تخصصی در رشته کارد مانی 51 واحد است که عبارتند از:
زبان تخصصی، مدیریت بخش کار درمانی، مبانی رشته کار درمانی، فعالیتهای A.D.L فعالیت روانه زندگی، فعالیتهای مورد استفاده در کار درمانی، روانپزشکی و اندازهگیری عضلانی، تجزیه و تحلیل فعالیتها، اعضا وسایل کمکی، ارگونومی و بیماریهای ناشی روانی، کار درمانی در کودکان کار درمانی در نابینایان، ساخت انواع اسپیلینت، بازی درمانی، تکنیکهای حرکت درمانی و پروژه.
رشته کار درمانی شامل واحدهای کارآموزی در بیمارستان روانی، جسمی و کارآموزی در توانبخشی حرفهای نیز میباشد.
ادامه تحصیل در رشته کار درمانی:
کار درمانی در ایران تا مقطع کارشناسی ارشد تدریس میشود و دکترای این در حال حاضر در ایران وجود ندارد. گرایشهای ارشد در رشته کار درمانی در سه گرایش میباشد:
1) کار درمانی حسی که در دانشگاههای علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، دانشگاه ایران، شهید بهشتی پذیرش میشود.
2) کار درمانی روان که در همین دانشگاهها در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو میپذیرد.
3) کاردانی در سالمندان که امسال برای اولین بار در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران دانشجو میپذیرد و در دانشگاههای دیگر پذیرش در گرایش سالمندان ندارد.
ماهیت کار
کار درمانگرها به مردم کمک میکنند تا توانائیهایشان را برای انجام کارهای روزمره و در محیط کاری افزایش دهند.آنها بر روی افرادی که از لحاظ ذهنی ، فیزیکی ، رشدی یا روانی ناتوانی دارند کار میکنند و عملکرد دستگاه حرکتی و قدرت تفکر و نتیجه گیری آنها را بالا میبرند. هدف کار درمانگرها کمک به بیماران برای داشتن یک زندگی مستقل ، سازنده و لذت بخش میباشد. کار درمانگرها به بیماران در یاد گیری انواع کارها مانند استفاده از رایانه ، لباس پوشیدن ، آشپزی و غذا خوردن کمک میکنند.آنها مثلا از ورزشهای فیزیکی برای افزایش قدرت و چابکی و از کاغذ و قلم برای بهبود دقت بینایی و تشخیص الگوها در بیماران استفاده میکنند.مثلا بیماری با اختلال حافظه کوتاه مدت باید به برداشتن لیستهای یادآوری تشویق شود و یا کسی که اشکال تعادلی دارد باید تمریناتی برای بهبود هماهنگی چشم و دست انجام دهد. کارــ درمانگرها از نرم افزارهای رایانه ای هم برای پیشرفت بیماران در تصمیم گیری، نتیجه گیری انتزاعی ، حل مسائل ، حافظه ، مرتب سازی و هماهنگی حرکات ؛ که همگی برای زندگی مستقل مهم میباشند کمک میگیرند. برای کسانی که ناتوانی جسمی دائمی دارند مانند افراد فلج ، فلج مغزی و.. درمانگر آموزش استفاده از صندلی چرخدارو وسائل کمکی برای غذا خوردن و لباس پوشیدن را ترتیب میدهد.آنها وسائل لازم برای استفاده در منزل و محل کار را هم طراحی کرده و میسازند.درمانگرها وسائل رایانه ای سازگار ساز را نیز طراحی کرده و به بیماران با ناتوانی شدید ، نحوه کار با آنها را آموزش میدهند. بعضی کار درمانگرها که به آنها صنعت درمانگرگفته میشود ، کسانی را که عملکرد آنها برای کار در یک محیط کاری مختل شده است را درمان میکنند.آنها برای بیماران کار مناسب پیدا کرده ، فعالیتهای کاری را برنامه ریزی میکنند و پیشرفت بیمار را تحت نظارت میگیرند. کار درمانگرها ممکن است فقط با گروه سنی یا بیماری خاصی کار کنند. مثلا در مدارس توانائیهای دانش آموزان را بررسی کرده و با درمان و یا ایجاد تغییرات لازم در کلاسها به آنها در حد اکثر شرکت در برنامه ها و فعالیتهای مدرسه کمک میکنند. کار درمانگرها به عقب مانده های ذهنی و بیماران روانی دریادگیری نحوه کنارآمدن با زندگی روزانه کمک میکنند. این فعالیتها شامل برنامه ریزی زمان، بودجه بندی ، خرید و استفاده از وسائط نقلیه عمومی میباشند.محدوده کاری آنها حتی شامل کار با معتادان مواد مخدرو بیماران دچار افسردگی وبیماریهای اضطرابی هم میشود.
محیط کار
محیط کاری کاردرمانگرها در بیمارستانها و دیگر مراکز درمانی و نیز دربهزیستی میباشد.در مراکز توانبخشی مجهز، کاردرمانگرها ممکن است درسالنهای بزرگ مجهز به ماشینها و وسائلی کار کنند که سر و صدای زیادی تولید میکنند.این شغل برای برخی افراد ممکن است بسیار خسته کننده باشد چرا که در بیشتر ساعتهای کاری باید سرپا باشند.آنهائی که در منازل با بیماران کار میکنند لازم است که دائما از محلی به محل دیگر در حرکت باشند.
کاردرمانگرها در معرض خطراتی مانند کمر درد بر اثر جابجائی بیماران و وسائل نیز میباشند.
فرصتهای شغلی
بیشترین امکان کاری برای کاردرمانگرها دربهزیستی ، بیمارستانهای توانبخشی و روانی ، درمانگاهها ، سرای سالمندان ، مراکز نگهداری عقب مانده های ذهنی و مراکز کار درمانی میباشد.
آموزش و ادامه تحصیل
مدرک تحصیلی کار درمانی کارشناسی بوده و در خارج از کشور تا مقطع دکترا قابل ادامه دادن میباشد. دروس مهم این رشته شامل فیزیک ، زیست شناسی ، روانشناسی و تئوری و مهارتهای عملی کار درمانی به علاوه واحدهای کار عملی میباشد.
کار درمانگرها برای ایجاد اعتماد در بیماران نیاز به شکیبائی و روابط عمومی قوی دارند.ابتکار و تخیل در مطابقت دادن فعالیتها با نیازهای بیماران بسیار کمک کننده است.
چشم انداز آینده
با بهبود روشهای درمانی در پزشکی میانگین عمر بالا رفته و با افزایش جمعیت پا به سن ، نیاز به این رشته به سرعت افزایش میابد.
میزان درآمد
درآمد کار درمانگرها در نقاط مختلف جهان متفاوت است.آمار مربوط به کشورآمریکا در سال 2000 ،به طور متوسط 49450 دلار در سال بوده است